Ο Σάββας Μαυροματίδης, ένας από τους νεαρούς ερευνητές του NetMAR και μέλος της ΕΜοΜΕΤ, έλαβε υποτροφία για μετακίνηση και έρευνα από το ίδρυμα Henry Moore που εδράζεται στο Leeds (ΗΒ) για το ακόλουθο έργο:

«Μεσαιωνικές Επιτύμβιες Στήλες σε ένα Μουσείο: Εξερευνώντας την Κυπριακή Ιστορία και Πολιτιστική Κληρονομιά»

Περιγραφή της έρευνας

Ένας σημαντικός αριθμός κυπριακών μεσαιωνικών επιτύμβιων στηλών φιλοξενείται στο Μεσαιωνικό Μουσείο Κύπρου (Κάστρο Λεμεσού). Το σωζόμενο υλικό είναι εντυπωσιακό και καθιστά την κυπριακή ταφική γλυπτική μία από τις σημαντικότερες, τόσο ποσοτικά όσο και καλλιτεχνικά, στις μεσαιωνικές ταφικές συλλογές. Μέσα από αυτή τη συλλογή μπορούμε να καταλάβουμε πώς αντιλαμβάνονταν οι άνθρωποι τη μεσαιωνική τέχνη μέσα από το πέρασμα των αιώνων. Σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία όπως η Κύπρος, με διαφορετικούς κυρίαρχους από τον μεσαίωνα έως τον 20ο αιώνα, παρακολουθούμε την πορεία αυτών των επιτύμβιων στηλών από αντικείμενα σεβασμού σε εργαλεία πολιτικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος, με αποκορύφωμα την έκθεσή τους σε μουσεία λόγω των ενεργειών των Βρετανών αποικιοκρατών και των μετά την ανεξαρτησία Κυπρίων. Το τελευταίο στάδιο στη ζωή αυτών των μεσαιωνικών επιτύμβιων στηλών είναι ένα ψηφιακό έργο στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος NetMAR (https://www.ucy.ac.cy/netmar/) που συντόνισε μεταξύ των ετών 2021-2023 η ΕΜοΜεΤ. Πρόκειται για το DiMeCy (Discover Medieval Cyprus), μια ψηφιακή εφαρμογή που στοχεύει να εξοικειώσει τις επισκέπτριες και τους επισκέπτες με την περίπλοκη ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου, χρησιμοποιώντας ως σημείο εκκίνησης τις ταφικές πλάκες, οι οποίες συχνά παραλείπονται στην έρευνα. Το όλο έργο στοχεύει να διερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους κομμάτια μεσαιωνικής γλυπτικής, που συλλέχθηκαν από τους Βρετανούς αποικιοκράτες, κυρίως κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, μπορούν να χρησιμεύσουν ως αφετηρία για τις επισκέπτριες και τους επισκέπτες του μουσείου, ώστε να κατανοήσουν τις διάφορες ιστορικές μεταβάσεις ενός πολυπολιτισμικού κράτους (Κύπρος) μέσα από το πέρασμα των αιώνων. Αυτά τα γλυπτά φέρουν σημάδια μεταγενέστερων παρεμβάσεων, λόγω της θρησκευτικής και πολιτικής εικονομαχίας, ενώ η ιστορική αφήγηση που τα περιβάλλει μπορεί να συνδεθεί με άλλα παρόμοια έργα που εξήχθησαν από την Κύπρο και βρίσκονται σήμερα σε μουσεία της Κωνσταντινούπολης, του Παρισιού και του Λονδίνου.

Αποτελέσματα

Η έρευνα στο Αρχείο του ιδρύματος Henry Moore κρίνεται απαραίτητη λόγω του ιδιαίτερου ρόλου που διαδραμάτισε ο Ruppert Gunnis στην κυπριακή αρχαιολογία και στην προβολή της Κύπρου στο εξωτερικό, κατέχοντας τη θέση του Επιθεωρητή Αρχαιοτήτων του Κυπριακού Μουσείου. Το έργο του, το οποίο περιέχει πλούσιο υλικό από ανασκαφές που πραγματοποίησε o ίδιος ο Gunnis σε διάφορες τοποθεσίες στην Κύπρο, παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστο στο ευρύ κοινό και στην επιστημονική κοινότητα. Μέσα από την αρχειακή του έρευνα, ο Μαυροματίδης θα αναδείξει αυτό το υλικό και θα το κάνει ευρύτερα γνωστό. Επιπλέον, το έργο του Gunnis περιλαμβάνει την πρώτη εξαγωγή ταφικών πλακών από τα δάπεδα τζαμιών/εκκλησιών στην Κύπρο, υποδηλώνοντας το πρώτο βήμα για τη μελλοντική τους μουσειακή έκθεση. Όλα τα παραπάνω είναι συνυφασμένα με την προσπάθειά του Μαυροματίδη να δημιουργήσει μια ψηφιακή εφαρμογή για την ενίσχυση της μουσειακής εμπειρίας των επισκεπτριών και επισκεπτών του Μεσαιωνικού Μουσείου Κύπρου, προσφέροντάς τους μια ολοκληρωμένη αφήγηση της ιστορίας όχι μόνο των εκθεμάτων ανά τους αιώνες, αλλά και της πολύπλοκης ιστορίας της Κύπρου, όπως έχει αναγραφεί στις επιτύμβιες στήλες. Η παρουσίαση της έρευνάς του σε διεθνή συνέδρια και εργαστήρια, καθώς και η δημοσίευση των πορισμάτων της, θα συμβάλει στην ευαισθητοποίηση των αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας, ώστε να αναγνωρίσουν τη σημασία του υλικού (μεσαιωνικές ταφικές πλάκες) που, παρά τη μεγάλη ποσότητα που σώζεται, εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να παραμένει άγνωστο.