Το Νεοελληνικό Σπουδαστήριο Πετρώνδα δημιουργήθηκε στον χώρο όπου έζησαν τατελευταία χρόνια της ζωής τους η λογοτέχνης Ευγενία αλαιολόγου-Πετρώνδα και ο σύζυγός της, φιλόλογος, Χρήστος Πετρώνδας. Με αγάπη για τα γράμματα και τις τέχνες, το ζεύγος Πετρώνδα συνέβαλε στην προώθηση του ελληνικού πολιτισμού και των πανανθρώπινων αξιών στην Κύπρο, την Ελλάδα και τον κόσμο, σε κρίσιμες ιστορικές στιγμές. Στο έργο τους σημείο αναφοράς αποτελούν τόσο η Αίγυπτος, όπου διέμειναν μέχρι το 1960, όσο και η Κύπρος απ' όπου είχαν κοινή καταγωγή και όπου διέμειναν μέχρι το τέλος της ζωής τους.
Ήταν κοινή επιθυμία του ζεύγους Πετρώνδα, το διαμέρισμά τους στην οδό Νικοδήμου Μυλωνά 30, να κληροδοτηθεί μετά τον θάνατό τους στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και να χρησιμοποιηθεί ως Κέντρο [Σπουδαστήριο] Νεοελληνικών Σπουδών. «Προβαίνουμε στη χειρονομία αυτή», έγραφε ο Χρήστος Πετρώνδας σε επιστολή του προς τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου, στις 12 Νοεμβρίου 1997, «από αγάπη προς το
Πανεπιστήμιο της Πατρίδας μας με τη βεβαιότητα ότι, συν τω χρόνω, θα υπάρξουν κι άλλοι μιμητές της χειρονομίας μας, πράγμα το οποίο θα συντελέσει όχι μόνο στην υλική ενίσχυσή του, αλλά και στην ηθική του στήριξη και αγάπη του από τα πλατειά στρώματα του λαού μας».
Η δημιουργία του ΝΕΣΠ και η έναρξη λειτουργίας του διένυσε βασικά τρεις φάσεις:
1) Όλα τα βιβλία του ζεύγους Πετρώνδα μεταφέρθηκαν και καταχωρήθηκαν στον κατάλογο της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου με την ένδειξη «Δωρεά Χρήστου Πετρώνδα». Στη συλλογή του ζεύγους περιλαμβάνονται πολλά κυπρολογικά βιβλία λογοτεχνικού κυρίως αλλά και ιστορικού περιεχομένου, βιβλία εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος και πολλά άλλα γενικότερου επιστημονικού ενδιαφέροντος.
2) Ο χώρος ανακαινίσθηκε και αναδιαμορφώθηκε κατάλληλα, με πρωτοβουλία του τότε Προέδρου του τμήματος Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών, κ. Π. Βουτουρή, και με την οικονομική και τεχνική υποστήριξη του Πανεπιστημίου Κύπρου.
3) Το προσωπικό αρχείο του ζεύγους Πετρώνδα ταξινομήθηκε από διδακτορικούς φοιτητές του τμήματος Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου και σήμερα στεγάζεται στον χώρο του Νεοελληνικού Σπουδαστηρίου Πετρώνδα. Οι κατάλογοι με το περιεχόμενο του αρχείου βρίσκονται στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου.
