Α' Εξάμηνο: Αρχαιολογία του Τοπίου (Χερσαία και Ενάλια), Εφαρμογές Ψηφιακών Τεχνολογιών

ΑRX 650: Οικιστική Αρχαιολογία και Αρχαιολογία του Τοπίου
 

ΑΡΧ 653: Εισαγωγή στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών στην Αρχαιολογία

ΑΡΧ 654: Ενάλιο Πολιτιστικό Τοπίο
 

B' Εξάμηνο: Υλικά και Τέχνεργα

ΑΡΧ 655: Αρχαιολογία των Ναυαγίων

AΡΧ 659: Διεπιστημονική Μελέτη Αρχαιολογικών Υλικών

ΑΡΧ 661: Μελέτη Κεραμικής και Μικροτεχνίας
 

Γ' Εξάμηνο 

ΑΡΧ 615: Πρακτική Άσκηση στην Αρχαιολογία Πεδίου

ΑΡΧ 651: Μεσογειακά νησιωτικά τοπία

ΑΡΧ 652: Εισαγωγή στην Αρχαιολογία του Κτηρίου

ΑΡΧ 663: Εισαγωγή στη Διαχείριση της Πολιτισμικής Κληρονομιάς
 
 

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Α' Εξάμηνο

 
AΡΧ 650: Οικιστική Αρχαιολογία και Αρχαιολογία του Τοπίου
 
Στόχος του σεμιναρίου είναι η γνωριμία των φοιτητών με το ενημερωμένο μεθοδολογικά, θεωρητικά και σε πρακτικό επίπεδο επιστημονικό πεδίο της αρχαιολογίας των οικισμών και της αρχαιολογίας του τοπίου γενικότερα ως μέσο για τη συστηματική μελέτη του δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος και την αναγνώριση, κατανόηση και ερμηνεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς διαχρονικά. Μέσα από τη χρήση περιπτωσιολογικών μελετών, επιτόπιων επισκέψεων και πρακτικών ασκήσεων, οι φοιτητές θα εξοικειωθούν με (α) τις πλέον σύγχρονες μεθόδους και προσεγγίσεις για την εξέταση «αρχαιολογικών τοπίων» και (β) τον τεχνικό εξοπλισμό (π.χ. ρομποτικό γεωδαιτικό σταθμό, DifferentialGPS, φορητούς υπολογιστές χειρός) για την καταγραφή και τεκμηρίωση καταλοίπων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στο πεδίο.

 

ΑΡΧ 653: Εισαγωγή στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών στην Αρχαιολογία

Στόχος του μαθήματος είναι να δώσει θεωρητικές γνώσεις στην Εφαρμογή των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών στην Αρχαιολογία. Το μάθημα θα παρέχει θεωρητικές πληροφορίες σε σχέση με τα διαφορετικά είδη ψηφιακών δεδομένων (raster και vector format), την ανάλυση και επεξεργασία αυτών, την ψηφιοποίηση Ιστορικών και Τοπογραφικών ή Γεωλογικών Χαρτών και την γεωαναφορά αυτών, την ανάλυση των Ψηφιακών Μοντέλων Εδάφους (π.χ. παράγωγα αυτού, αναλύσεις οπτικού παροράματος, επιφάνεια ελαχίστου κόστους, κ.α.) και τη δημιουργία ψηφιακών θεματικών χαρτών. Τα παραδείγματα που θα δίνονται θα αντλούνται από προηγούμενες έρευνες που προσεγγίζουν διάφορα Αρχαιολογικά και Ιστορικά ερωτήματα.
Το μάθημα στοχεύει να δώσει ένα θεωρητικό υπόβαθρο στους φοιτητές που θέλουν να συνεχίσουν έρευνα στους τομείς της Αρχαιολογίας του Τοπίου και σε εφαρμογές που σχετίζονται με αναλύσεις του περιβάλλοντος χώρου στην Ιστορία και Αρχαιολογία (π.χ. Predictive Modelling, Risk assessment, σύνδεση πληροφοριών από ιστορικές πηγές με χωρικά δεδομένα, δίκτυα επικοινωνίας, κ.α.). Με την ολοκλήρωση του Εργαστηριακού τμήματος του μαθήματος, οι φοιτητές θα έχουν εξοικειωθεί με το περιβάλλον του ArcGIS και θα μπορούν να ψηφιοποιούν χάρτες, να εισάγουν τα δικά τους δεδομένα,  και να δημιουργούν θεματικούς αρχαιολογικούς χάρτες.
 
AΡΧ 654: Ενάλιο Πολιτιστικό Τοπίο

Το μάθημα εστιάζει στην παράκτια ζώνη ως ένα πολύ συναμικό χώρο, πλούσιο σε αρχαιολογικά κατάλοιπα, χερσαία και υποβρύχια. Η αρχαιολολογική εργασία στην παράκτια ζώνη απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση για τη μελέτη ποικίλων ανθρωπίνων δραστηριοτήτων σε σχέση με τη θάλασσα. Λιμάνια, αγκυροβόλια και παράκτιοι οικισμοί υφίστανται συνεχείς πολιτισμικές και φυσικές αλλαγές λόγω της εκμετάλλευσης φυσικών αποθεμάτων και των ευκαιριών που προσφέρει η ακτή. Παράλληλα, αλλαγές στην ακτογραμμή, κλιματικές αλλαγές και διαφορετικά γεωλογικά φαινόμενα, επηρέαζουν σημαντικά το φυσικό τοπίο, το οποίο βρίσκεται σε συνεχή κίνηση. Οι φοιτητές εισάγονται στη σύγχρονη έρευνα, τις θεωρητικές προσεγγίσεις και τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις της έννοιας του ενάλιου πολιτιστικού τοπίου. Μαθαίνουν πώς να χρονολογούν και να αναλύουν θέσεις παράκτιων οικισμών και λιμενικών εγκαταστάσεων, λαμβάνοντας υπόψιν το ρόλο συγκεκριμένων στοιχείων του θαλάσσιου τοπίου (καιρικές συνθήκες και παράκτια τοπογραφία, τοπόσημα και προσανατολισμός) για την ανάπτυξη της προ-βιομηχανικής ναυσιπλοΐας. Οι θεωρητικές συζητήσεις συνοδεύονται πάντα με παραδείγματα ολοκληρωμένων ερευνών, ώστε οι φοιτητές να εξοικειωθούν με το αρχαιολογικό υλικό και τις τελευταίες εξελίξεις στο χώρο.
B' Εξάμηνο

 

AΡΧ 655: Αρχαιολογία των Ναυαγίων

Τα ναυάγια είναι αρχαιολογικά ευρήματα ειδικής αξίας, κυρίως λόγω της ιδιαίτερης 'συγχρονικής' φύσης της στρωματογραφίας τους και την άμεση απόδειξη που προσφέρουν για το εμπόριο και τις επαφές κατά την αρχαιότητα. Το μάθημα αυτό διαπραγματεύεται τα βασικά είδη ευρημάτων σε ναυάγια (φορτία, εξάρτυση του πλοίου, προσωπικά αντικείμενα των επιβαινόντων, κέλυφος του πλοίου) καθώς επίσης και τις διαθέσιμες μεθόδους και τεχνικές για την κατά χώραν διατήρηση, την ανασκαφή και τη συντήρηση έφυδρου αρχαιολογικού υλικού. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη μελέτη των διαδικασιών διαμόρφωσης των θέσεων ναυαγίων (site formation processes), φυσικών και ανθρωπογενών, σε συσχετισμό με τις στρατηγικές καταγραφής κατά τις σχετικές έρευνες πεδίου. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα γίνονται συνεχείς αναφορές σε συγκεκριμένες έρευνες ναυαγίων από όλη τη Μεσόγειο και παράλληλα οι φοιτητές θα έχουν την ευκαιρία να λάβουν μέρος σε ειδικό σεμινάριο στους χώρους του Εργαστηρίου Συντήρησης Εναλίων Ευρημάτων, του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου, όπου θα παρακολουθήσουν από κοντά τη σημασία της καταγραφής και της τεκμηρίωσης των ευρημάτων από την έρευνα στο Ναυάγιο Μαζωτού.

[Πίσω στην αρχή]


ΡX 659: Διεπιστημονική Μελέτη Αρχαιολογικών Υλικών

Είναι πλέον ευρύτατα αποδεκτό ότι οι πλέον εμπεριστατωμένες αρχαιολογικές έρευνες είναι εκείνες που συνδυάζουν παραδοσιακές μέθοδους τυπολογικής και στυλιστικής μελέτης με αναλυτικές μέθοδους των θετικών επιστημών και της πληροφορικής. Ο σκοπός του μαθήματος είναι να διδάξει τους φοιτητές τις βασικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται σήμερα για τον χαρακτηρισμό των αρχαίων υλικών. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στην φυσική, χημική και μικροσκοπική ανάλυση των βασικών ανόργανων υλικών που χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαιότητα δηλαδή τον λίθο, την κεραμική, τα μέταλλα και το γυαλί. Οι φοιτητές θα μάθουν επίσης πώς τα αναλυτικά δεδομένα από όλες αυτές τις τεχνικές μπορούν να χρησιμοποποιηθούν για να απαντηθούν βασικά ερωτήματα σε σχέση με την τεχνολογία, την οικονομία και το εμπόριο κατά την αρχαιότητα.

[Πίσω στην αρχή]

 

 
AΡX 661: Μελέτη Κεραμικής και Μικροτεχνίας

Το μάθημα εστιάζει στις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την αναγνώριση, την καταγραφή και την ποσοτική ανάλυση κεραμεικών ευρημάτων, από ανασκαφικές και επιφανειακές έρευνες. Έμφαση θα δοθεί α) στις βασικές αρχές τυπολογικής ταξινόμησης και ταλυτισης σύγχρονων ομάδων αγγείων, β) στις μεθόδους μελέτης των χρήσεων και της λειτουργίας των αγγείων, γ) στα μοντέλα καταγραφής και ποσοτικής μελέτης των κεραμεικών συνόλων (με τη χρήση των σχετικών υπολογιστικών προγραμμάτων), δ) σε πρακτικά μαθήματα αρχαιολογικού σχεδίου και τρισδιάστατης σάρωσης και αποκατάστασης κεραμεικών οστράκων (με τη χρήση ηλεκτρονικού 3D σαρωτή). Οι φοιτητές θα έχουν επίσης την ευκαιρία να εμπλακούν στην ποσοτική ανάλυση ήδη χρονολογημένων συνόλων και να λάβουν μέρος στη μελέτη κεραμεικών ευρημάτων.

[Πίσω στην αρχή]

Γ' Εξάμηνο
 

AΡΧ 615: Πρακτική Άσκηση στην Αρχαιολογία Πεδίου

Σκοπός του μαθήματος είναι να εισάγει τους φοιτητές στην αρχαιολογία πεδίου, ώστε να κατανοήσουν  τα ειδοποιά στοιχεία της εργασίας αυτής, όπως εφαρμόζονται σε διαφορετικά περιβάλλοντα, στην ξηρά και στη θάλασσα. Βασικό συστατικό στοιχείο του μαθήματος είναι η πρακτική άσκηση 20 τουλάχιστον ημερών, με ενεργή συμμετοχή σε έρευνες πεδίου, προγράμματα σε εργαστήρια ή εργασία σε μουσεία. Το μάθημα ολοκληρώνεται με τη συγγραφή σχετικής εργασίας υπό την εποπτεία του διδάσκοντα.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές αναμένεται να α) έχουν κατανοήσει το στόχο, τη φύση και τις προοπτικές της αρχαιολογικής εργασίας στο πεδίο, β) έχουν εξοικειωθεί με τις βασικές μεθόδους και τεχνικές, όπως αυτές χρησιμοποιούνται στην τεκμηρίωση θέσεων και ευρημάτων, και γ) έχουν αποκτήσει πρακτική εμπειρία σε βασικές αρχαιολογικές δεξιότητες.

[Πίσω στην αρχή]

 

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

 

 

AΡΧ 651: Μεσογειακά Νησιωτικά Τοπία

Πρωταρχικός στόχος η προβολή της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας του καθ’ ενός από τα νησιά της Μεσογείου, κυρίως των Μεγάλων Νήσων (Σικελίας, Σαρδηνίας, Κύπρου και Κρήτης) που συχνά περιγράφονται και ως «Νησιωτικές Ήπειροι», αλλά και μικρότερων όπως η Μάλτα και οι Κυκλάδες. Επιδίωξη, ο προσδιορισμός των ιδιόμορφων πολιτισμικών τους εκφράσεων και των κοινωνικο-οικονομικών τους αντοχών μέσα από την αναμεταξύ τους σύγκριση και συγκρίσεις με τις πλησιέστερες ηπειρωτικές χώρες. Η αναζήτηση της σχέσης των νησιωτικών κοινωνιών με το τοπίο και την εκμετάλλευση φυσικών πόρων. Προσεγγίσεις στο καίριο ερώτημα που αφορά στην ανάπτυξη γηγενών πολιτειακών δομών σε κάποια νησιά (π.χ. Κρήτη και Κύπρος) και η αποφυγή της σύνθετης κοινωνικής οργάνωσης σε άλλα (π.χ. Σαρδηνία).

[Πίσω στην αρχή]

 

 

ΑΡΧ 652: Εισαγωγή στην Αρχαιολογία του Κτηρίου

Η Αρχαιολογία του Κτηρίου αποτελεί κλάδο της αρχαιολογικής επιστήμης που ασχολείται με την επιστημονική ανάλυση ιστάμενων ιστορικών οικοδομημάτων με τη χρήση μη καταστροφικών μεθόδων. Η μεθοδολογία της ενέχει την προσεκτική 'ανάγνωση' των επιφανειών της σωζόμενης τοιχοποιίας, την παραγωγή και μελέτη σχεδίων μεγάλης ακρίβειας, τη διερεύνηση κονιαμάτων, χρωστικών, μετάλλου, ξύλου και άλλων υλικών με τη συμβολή των μεθόδων των φυσικών επιστημών, καθώς επίσης την αξιοποίηση ιστορικών εγγράφων, με στόχο την ανασύνθεση της ιστορίας συγκεκριμένων οικοδομημάτων στο πλαίσιο του άμεσου αρχιτεκτονικού και πολιτισμικού τους περιβάλλοντος. Το μάθημα αποσκοπεί στη διδασκαλία της βασικής μεθοδολογίας που εφαρμόζεται σε αυτό το είδος 'υπέργειας' αρχαιολογίας, και το περιεχόμενό του κυμαίνεται από την επισκόπηση των τρεχουσών θεωρητικών προσεγγίσεων ως μια εισαγωγή στη φωτογραφική και σχεδιαστική τεκμηρίωση.

[Πίσω στην αρχή]

 
 

ΑΡΧ 663: Εισαγωγή στη Διαχείριση Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Στόχος του μαθήματος είναι εξοικείωση των φοιτητών με την έννοια της πολιτιστικής κληρονομιάς, της σημασίας της, των κινδύνων που την απειλούν, αλλά και το γιατί είναι απαραίτητη η διαχείρισή της και τι αυτό συνεπάγεται. Αναλύεται το εθνικό και διεθνές νομικό πλαίσιο της Διαχείρισης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΔΠΚ) και παρουσιάζονται οι πιο σημαντικοί τοπικοί και διεθνείς οργανισμοί που δραστηριοποιούνται σήμερα στον συγκεκριμένο τομέα. Επιπλέον, εξετάζονται θεωρητικά και ηθικά ζητήματα καθώς και διάφορες προσεγγίσεις και μέθοδοι που αποσκοπούν στην προστασία, διατήρηση και ανάδειξη των πολιτισμικών πόρων, ενώ παράλληλα αναλύονται παραδείγματα καλών και κακών πρακτικών στον τομέα της ΔΠΚ. Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τη σημασία της ορθής ΔΠΚ για την προώθηση της επιστημονικής γνώσης, την αειφόρο ανάπτυξη, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής ανθρώπινων κοινωνιών, την καλλιέργεια του σεβασμού για τον άνθρωπο και τα επιτεύγματά του και την οικοδόμηση της ειρήνης.

[Πίσω στην αρχή]